Door: Marieke van Heuven

De vele voor- en nadelen van meertaligheid en meertalig opvoeden zijn al vaak onderzocht en besproken. In wetenschappelijke literatuur, maar ook in de media en populaire blogs. Dit gebeurt normaal gesproken vooral vanuit het perspectief van wetenschappers, experts, professionals of ouders. Veel minder hoor je over wat kinderen zelf van hun meertalige opvoeding vinden of hoe ze hun eigen meertaligheid beschouwen.

Zien kinderen meertaligheid zelf ook als een meerwaarde? Vinden ze het leuk om meerdere talen te spreken? Ik was hier erg benieuwd naar en besloot daarom in mijn afstudeeronderzoek juist de kinderen aan het woord te laten. Ik wilde weten hoe kinderen hun meertaligheid zelf ervaarden en of het daarbij uitmaakte of ze in Nederland geboren waren of dat ze er later kwamen wonen.

De voordelen van meertaligheid die in de literatuur vaak worden genoemd zijn bijvoorbeeld dat kinderen een betere relatie met hun ouders en andere familieleden kunnen opbouwen, dat ze gevoeliger zijn voor andere talen, sneller een nieuwe taal erbij leren en in verschillende situaties snel kunnen schakelen naar een andere taal of manier van communiceren. Ook kun je met veel meer mensen praten en af en toe ‘in het geheim’ iets met je broer of zus bespreken wat je niet wil dat omstanders kunnen verstaan. Ook zijn er voordelen bij het leren, want een meertalig brein is beter getraind en daardoor flexibeler om te schakelen tussen talen en taken. Je kunt je aandacht beter richten.

Nadelen kunnen er zijn wanneer kinderen beide talen niet goed leren of wanneer anderen een sterke mening hebben over de verschillende talen die een kind leert. Ook kan het kind in de knoop raken met z’n eigen identiteit, want welke taal is nu zijn moedertaal?

Ik was erg benieuwd of deze voor- en nadelen ook zo ervaren worden door kinderen zelf. Hiervoor interviewde ik 25 kinderen van twee verschillende basisscholen in de leeftijd van 9 tot en met 13 jaar. De resultaten laten zien dat de kinderen zich voor een groot deel inderdaad herkenden in die voor- en nadelen van hun meertaligheid.

Wat interessant was dat er een groot verschil in ervaring bleek te zitten tussen de kinderen die in Nederland geboren waren en kinderen die pas op latere leeftijd naar Nederland waren gekomen. Deze laatste groep dacht vaak negatiever over zichzelf en, vergeleken met de kinderen die wel in Nederland geboren zijn, schatten ze hun schoolprestaties en kennis van het Nederlands lager in. Ook dachten ze dat ze later een minder grote kans hadden om een goede baan te krijgen en vonden ze het juist vervelend om een andere taal te spreken dan het Nederlands in bijzijn van hun vriendjes.

De voordelen die kinderen verder nog noemden waren dat ze de taal van hun vakantieland konden spreken en dat ze elkaar geheimen kon vertellen zonder dat iedereen het verstond. Ook noemde een aantal kinderen ‘het helpen van andere kinderen/mensen die een andere taal spreken (die zij ook spreken)’ als een voordeel van hun meertaligheid.

Natuurlijk werden er ook nadelen genoemd, waarvan de opvallendste was dat ze vaak naar twee scholen moesten en dus meer huiswerk hadden dan hun eentalige vriendjes. Ook vond een aantal kinderen het verwarrend om meerdere talen te spreken en dat ze soms bang waren om verkeerde woorden te zeggen doordat ze beide talen door elkaar haalden

De uitkomsten van mijn interviews verschilden niet erg van mijn aanvankelijke verwachtingen. Toch hebben de kinderen voor interessante en opmerkelijke inzichten gezorgd. De bevinding, bijvoorbeeld, dat sommige kinderen een negatief beeld van hun taalbeheersing lijken te hebben en dat dit vooral speelt bij kinderen die niet vanaf hun geboorte in Nederland wonen. Wellicht vormt dit onderzoek een verdere aanleiding voor onderzoek naar een mogelijk negatief beeld van deze kinderen en of hun korte verblijf in Nederland hiermee samenhangt. Misschien kan daar dan vervolgens in de klas meer aandacht aan besteed worden, zodat ook deze kinderen zullen profiteren van alle voordelen die meertaligheid kan bieden.

Nieuwsgierig geworden naar dit onderzoek? Je kunt het onderzoek HIER downloaden.

Marieke van Heuven liep stage bij Meertalig.nl en sloot haar masterstudie ‘Meertaligheid en taalverwerving’ aan de Universiteit Utrecht af met de scriptie “Meertaligheid vanuit het perspectief van kinderen”. Momenteel is zij Nt2-docent en geeft ze online lessen Nederlands.