Vier de voordelen van meertaligheid! Maar dan wel met iedereen
Dr. Sharon Unsworth is lid van de redactiecommissie van meertalig.nl. Ze is verbonden aan het Centre for Language Studies aan de Radboud Universiteit Nijmegen, en gespecialiseerd in de taalontwikkeling van tweetalige kinderen. Ook is ze ervaringsexpert, als moeder van twee kinderen die Engels- en Nederlandstalig opgroeien. Zie sharonunsworth.org voor meer informatie.
“Is dat niet iets voor jullie?” vroeg een buurvrouw laatst nadat ze een artikel op de NOS website had gelezen over het mogelijk invoeren van meertalige kinderopvang. Als tweetalig (Engels/Nederlands) gezin met twee jonge kinderen, en ook nog twee taalwetenschappers als ouders, zouden wij inderdaad obvious candidates zijn voor zo’n plan. Het voorstel, waarvoor er tot 3 november een openbare internetconsultatie plaatsvindt, houdt in dat er gedurende drie jaar een twintigtal kinderdagverblijven of peuterspeelzalen tot maximaal vijftig procent van hun openingstijd opvang in het Duits, Engels of Frans mogen aanbieden. Als uit een bijhorend evaluatieonderzoek blijkt dat de meertalige opvang geen negatieve gevolgen heeft voor de Nederlandse taal zou dit breed ingevoerd kunnen worden.
Als voorstander van min of meer alles wat meertalig is, juich ik zo’n voorstel in eerste instantie toe. Dit sluit goed aan bij de ontwikkelingen in het primair onderwijs: inmiddels mogen leerkrachten tot 15% van de onderwijstijd Duits, Engels of Frans als voertaal gebruiken. Ook loopt er sinds 2014 een vijfjarige pilot met 18 scholen die tot 50% van de lestijd Engels aanbieden. Een betere aansluiting met het internationaal en meertalig onderwijs is juist de aanleiding geweest voor dit voorstel, geeft Minister Asscher aan in zijn toelichtingsnota. Dat, en de wens van een groeiend aantal ouders om hun kinderen eerder (en dus volgens velen, beter) een vreemde taal te laten leren. Niks mis mee. Internationaal onderzoek in onder andere onze buurlanden Duitsland en België laat zien dat kinderen die op de opvang twee talen aangeboden krijgen de tweede taal goed oppikken én tegelijkertijd op peil blijven in hun eerste taal. Reden genoeg om zo’n voorstel te ondersteunen dus.
In zijn toelichting schrijft Asscher ook dat mensen die meerdere talen beheersen een voorsprong hebben op de Nederlandse en buitenlandse arbeidsmarkt. Klopt. En wat dat betreft heeft Nederland al een voorsprong, want we hebben al heel veel meertaligen, zowel volwassenen als kinderen. Maar zij spreken niet per se Engels, Frans of Duits thuis, maar juist Turks, Berbers, Pools, Arabisch, Surinaams, etc. De meertalige opvang zoals nu wordt voorgesteld lijkt dus alleen een bepaalde soort meertaligheid te waarderen. Ik zou mijn kinderen hier prima naartoe kunnen sturen. Leuk. Maar de meertalige realiteit van de Nederlandse samenleving wordt door dit voorstel niet weerspiegeld. Wat een gemiste kans! Want veel kinderen zouden er juist baat bij hebben als hun thuistaal op de opvang toegestaan zou worden. We weten namelijk uit verschillende internationale onderzoeken dat het gebruik van de thuistaal in het onderwijs positieve effecten heeft op kinderen, niet alleen op hun ontwikkeling in diezelfde taal maar ook op hun ontwikkeling in de schooltaal. Dat klinkt misschien onlogisch maar door de thuistaal beter te ontwikkelen hebben kinderen een goeie basis waarop ze met een tweede taal kunnen voortborduren. Dus juist in de voorschoolse periode zou een meertalige aanpak kunnen helpen om de taalontwikkeling van deze kinderen te ondersteunen (op het DRONGO talenfestival is hier afgelopen maand nog een interessant lab aan gewijd: http://www.drongofestival.nl/evenementen/lab-aandacht-voor-alle-moedertalen-op-de-basisschool/).
Nou ben ik niet zo naïef om te denken dat er op korte termijn een voorstel komt voor meertalige opvang in andere talen (welke politicus gaat hier in het huidig politieke klimaat, met de verkiezingen op komst, zijn vingers aan branden?!). Maar als het huidige voorstel wel doorgaat, zou dit, hoop ik, de weg vrij kunnen maken voor een meer meertalige aanpak binnen de kinderopvang en het basisonderwijs. Dat we de voordelen van meertaligheid willen vieren vind ik fantastisch, maar laat dan ook iedereen aan het feest meedoen!