De belangrijkste kennis die we gebruiken bij het leren van een nieuwe taal is de kennis die we al hebben van vorige talen. Wie met meertalige kinderen werkt, doet er dan ook goed aan hen te overtuigen dat zij de kennis en ervaring in hun moedertaal kunnen gebruiken bij het leren van een nieuwe taal.

Kinderen worden helaas maar al te vaak beoordeeld op wat ze niet kunnen in het Nederlands, in plaats van op hun kracht als ervaren meertalige leerders. Deze kinderen hebben geen gelegenheid om te laten zien wat ze kunnen en waar ze goed in zijn. Dit heeft gevolgen voor hun gevoel van eigenwaarde en hun identiteitsontwikkeling en dat kan leiden tot desinteresse en spijbelen. Bovendien lijkt het dan alsof cognitief vermogen hetzelfde is als de mogelijkheid om zich op een bepaalde manier – namelijk in het Nederlands – uit te drukken.

Maar scholen die in staat zijn om kinderen met verschillende taalachtergronden te integreren en zich thuis te laten voelen kunnen ervoor zorgen dat leren voor álle kinderen een geweldige onderwijservaring is. Op deze manier leren alle kinderen wat tolerantie en wederzijds respect is en leren ze diversiteit te waarderen. Ook maken de kinderen kennis met een breed scala aan (thuis)talen die stuk voor stuk waardevol zijn. Dit verhoogt de motivatie om nieuwe talen te leren en de kinderen te helpen strategieën te ontwikkelen die het taalleren vergemakkelijken.

Tip voor docenten

Je kan zorgen dat jouw school (of klaslokaal) de rijkdom van alle talen die er worden beheerst reflecteert en uitstraalt! Zo maak je als docent duidelijk dat alle talen gelijkwaardig zijn en dat iedere taal die een kind thuis spreekt waardevol en belangrijk is. Inventariseer niet alleen welke talen er worden gesproken door de leerlingen en hun ouders, maar ook door de docenten en alle anderen die aan de school zijn verbonden. Vervolgens zijn er veel aantrekkelijke manieren om al die talen visueel te maken. Hieronder zie je drie voorbeelden.

Prikbord

Dit voorbeeld komt uit Madrid. Op dit prikbord is het woord ‘welkom’ vertaald naar verschillende talen. Je kan er ook voor kiezen een ander woord of zinnetje centraal te stellen, zoals ‘goedemorgen’, ‘hoe gaat het?’, of ‘ik heet…’. Daarnaast is er nadruk gelegd op de solidariteit binnen de school door het zinnetje We all smile in the same language.

Taalboom

Deze Taalboom is gemaakt aan de Ierse shool Scoil Bhríde Cailíní. Wat de kinderen bereiken in de schooltaal (luisteren, spreken, lezen en schrijven in het Engels),  wordt weergegeven als takken van de boom. De talen die thuis worden gesproken zijn de wortels: zo wordt zichtbaar gemaakt dat het Engels een basis heeft en wordt gevoed door de moedertalen van de kinderen. Als aanleiding voor een gesprekje zou je ook aan de kinderen kunnen vragen welke vaardigheden zij hebben in de thuistaal. Kunnen ze ook Pools schrijven? Of Chinees lezen?

Taalportret

Een derde manier is het maken van een persoonlijk taalportret. Dit zijn voorbeelden van 10-13 jarige kinderen in Duitsland. Ze hebben een taalportret gemaakt op basis van de vraag: ‘Welke talen heb je…?’ Deze open vraagstelling maakt dat leerlingen de vrijheid hebben om er zelf een invulling aan te geven, zodat ze niet alleen aan hun vaardigheidsniveau denken, maar ook aan ervaringen en gevoelens rond taal. In deze tekening kleurde een twaalfjarig meisje in waar zij haar talen –Spaans, Turks, Duits en Engels- fysiek ervaart. “Spaans spreek ik veel dus dat zit in mijn hoofd. Engels leer ik op school maar dat vind ik nog moeilijk/zwaar, daarom zit het in mijn voeten.”
De portretten kunnen worden opgehangen in de klas, waardoor de talige rijkdom duidelijk zichtbaar is. Ook kunnen ze bijvoorbeeld dienen als uitgangspunt in een project over taaldiversiteit, de functies van taal, het taal-/zelfbeeld van kinderen, etc.

Deze taaltips zijn gebaseerd op de toolkits Meertaligheid, ontwikkeld in het kader van het LUCIDE project. Door: Brecht Jelsma, student Universiteit Utrecht