Grote groepen kinderen groeien op in gezinnen, buurten en steden waarin naast het Nederlands ook andere talen gesproken worden. Strikt eentalig georiënteerd onderwijs sluit niet op deze meertalige werkelijkheid aan. Dit stelt het onderwijs voor een grote uitdaging. Welke mogelijkheden zijn er voor vernieuwing? Wat is goed onderwijs dat aansluit op een meertalige samenleving? Meertalig.nl ging in 2018 en 2019 samen met meertaligheid.be en de Taalunie te rade bij deskundigen om de antwoorden te vinden op vierentwintig vaak gestelde vragen over meertaligheid in het onderwijs. Op deze pagina vind je de antwoorden op enkele van de belangrijkste vragen over beleid. Je kunt ook het hele kennisdossier lezen.
Hoe kun je (binnen het wettelijk kader) op school een plek geven aan andere talen naast of in plaats van Nederlands?
Volgens de wet is Nederlands de eerste instructietaal op school. In Friesland mag ook Fries als instructietaal naast het Nederlands gebruikt worden. Andere talen en dialecten hoeven in de klas en op school niet uitgesloten te worden. Overal geldt individuele taalvrijheid, het kan kinderen en ouders daarom nooit worden verboden hun eigen thuis- of moedertalen als voertaal te gebruiken. De aandacht voor andere talen kan verschillende vormen aannemen:
- Vreemdetalenonderwijs van andere talen, zoals Engels (al vanaf het basisonderwijs), Frans en Duits. Ook andere talen zijn mogelijk, zoals Fries, Spaans, Italiaans, Russisch, Arabisch, Chinees en Turks. Voor andere talen kun je toestemming vragen aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
- Tweetalig onderwijs, met een andere instructietaal naast het Nederlands, in de praktijk is dat meestal Engels, en soms Duits of Frans.
Daarnaast zijn er verschillende methodes om in het onderwijs aandacht te besteden aan andere talen en taalvariëteiten waar leerlingen bekend mee zijn. Van strikte eentaligheid in de klas tot verregaande meertaligheid. Aan het ene uiterste vinden we het ‘taalbad’, waarbij de anderstalige leerling wordt ondergedompeld in de instructietaal, en aan het andere uiterste vinden we functioneel meertalig leren (FML), waarbij leerlingen hun volledige talenrepertoire kunnen inzetten bij het leren.
Lees meer in het kennisdossier
Hoe kun je als school van meertaligheid een succesverhaal maken?
Door ook aandacht te besteden aan andere thuistalen of moedertalen van leerlingen, creëer je als school een ruimte waarin alle leerlingen zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit een positief effect heeft op alle leergebieden.
Voor het onderwijs aan leerlingen met diverse talige achtergronden en niveaus, is het van groot belang dat leerkrachten over voldoende kennis en vaardigheden beschikken om de (tweede) taalverwerving van hun leerlingen te ondersteunen en te stimuleren. Leerkrachten moeten ook zelf voldoende worden ondersteund in het omgaan met talige diversiteit in de klas. Bijvoorbeeld door trainingen in gedifferentieerde onderwijsvormen.
Tot slot kan een meertalig toetsenbeleid worden ontwikkeld. Internationaal onderzoek laat zien dat onvoldoende beheersing van de instructietaal een significante impact heeft op de toetsresultaten van leerlingen, ook als zij voldoende kennis van de leerinhoud hebben.
Lees meer in het kennisdossier
Vanaf welke leeftijd kan het Nederlands andere (instructie)talen naast zich krijgen zonder de ontwikkeling van het Nederlands te belemmeren?
Over het algemeen maakt het niet veel uit op welke leeftijd er een extra (instructie)taal wordt toegevoegd. Maar hoe eerder met de verwerving van een extra taal wordt gestart, hoe groter de kans dat in alle talen een sterke taalvaardigheid wordt bereikt. Wel blijkt dit effect vooral wanneer er vroeg met een extra taal is gestart binnen een natuurlijke context (met name thuis en met de ouders) en dus minder in onderwijssituaties. Cruciaal is vooral dat alle gekozen talen doorlopend en voldoende sterk worden aangeboden.
Lees meer in het kennisdossier
Meertaligheid.be
Het kennisdossier inspireerde onze collega’s van meertaligheid.be om prachtige tools te maken die leraren, ouders en beleidsmakers helpen om werk te maken van meertaligheid. Neem dus vooral ook een kijkje op hun website!
